top of page
Szukaj

Jak skutecznie zabezpieczyć swoje interesy w umowie z tureckim kontrahentem? Praktyczne ujęcie z perspektywy prawa polskiego, tureckiego i prawa międzynarodowego

Wprowadzenie

W dobie dynamicznych relacji handlowych między Polską a Turcją coraz więcej firm nawiązuje współpracę transgraniczną. Różnice kulturowe to jedno, ale różnice prawne to często większe wyzwanie — szczególnie gdy pojawiają się spory. Dlatego kluczowe znaczenie ma właściwe skonstruowanie umowy handlowej, która będzie nie tylko zrozumiała, ale przede wszystkim — egzekwowalna.


I. Klauzule kluczowe w umowie z kontrahentem tureckim:


  1. Jurysdykcja – który sąd jest właściwy?

✅ Przykład klauzuli:

„Wszelkie spory wynikające z niniejszej umowy będą rozstrzygane przez sąd powszechny właściwy dla siedziby powoda.”lub„W przypadku powstania sporu strony poddadzą go wyłącznej jurysdykcji Sądu Arbitrażowego przy Polskiej Izbie Handlu Zagranicznego / TOBB Tahkim Merkezi w Ankarze.”

🔍 Uzasadnienie:

  • Polskie prawo (KPC art. 1103 i n.) oraz rozporządzenie Bruksela I bis pozwalają na umowne określenie jurysdykcji.

  • Prawo tureckie (HMK – Hukuk Muhakemeleri Kanunu) również dopuszcza klauzule jurysdykcyjne, ale sądy często weryfikują ich zgodność z zasadami porządku publicznego.

  • W praktyce międzynarodowej często zaleca się arbitraż – np. ICC, VIAC, SAKIG – z uwagi na neutralność i przewidywalność.


2. Prawo właściwe – według jakiego prawa oceniamy umowę?

✅ Przykład klauzuli:

„Strony zgodnie ustalają, że dla niniejszej umowy właściwe będzie prawo Rzeczypospolitej Polskiej.”

🔍 Uzasadnienie:

  • Zgodnie z Konwencją Rzymską / Rozporządzeniem Rzym I strony mogą swobodnie wybrać prawo właściwe (chyba że umowa dotyczy np. konsumentów).

  • W Turcji obowiązuje Międzynarodowe Prywatne i Proceduralne Prawo Cywilne (5718 sayılı MÖHUK), które również uznaje autonomię w zakresie prawa właściwego.

  • W praktyce wybór prawa wpływa m.in. na zakres odpowiedzialności, dopuszczalność kar umownych oraz kwestie przedawnienia.


3. Kary umowne – skuteczność egzekwowania w Turcji

✅ Przykład klauzuli:

„W przypadku niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązań, strona naruszająca zapłaci drugiej stronie karę umowną w wysokości 5% wartości kontraktu, niezależnie od poniesionej szkody.”

🔍 Uzasadnienie:

  • W Polsce kary umowne są uregulowane w art. 483–485 Kodeksu cywilnego.

  • W Turcji – art. 179–182 Turkish Code of Obligations (TBK) – uznaje ważność kar umownych, ale sądy mogą je obniżyć, jeśli sąd uzna je za rażąco wygórowane.

  • Dlatego warto zawrzeć uzasadnienie wysokości kary (np. „ze względu na ryzyko utraty klientów i opóźnień produkcyjnych”).


4. Sposób doręczeń – klauzula o skutecznym kontakcie

✅ Przykład klauzuli:

„Wszelka korespondencja dotycząca niniejszej umowy będzie dostarczana drogą mailową na adresy wskazane w umowie, a także listem poleconym na adresy siedzib.”

🔍 Uzasadnienie:

  • W Turcji nieodebranie korespondencji nie zawsze jest jednoznaczne z doręczeniem (TBK oraz przepisy dotyczące e-tebligat).

  • W Polsce doręczenie jest skuteczne także przy tzw. podwójnym awizo, ale w praktyce międzynarodowej strony często stosują tzw. „conclusive evidence clause” – np. „uznaje się wiadomość e-mail za doręczoną po upływie 48h od wysłania”.


5. Język umowy – wersja wiążąca

✅ Przykład klauzuli:

„Umowa została sporządzona w językach polskim, tureckim i angielskim. W przypadku rozbieżności językowych wersją rozstrzygającą jest wersja angielska.”

🔍 Uzasadnienie:

  • W sporach sądowych w Turcji sądy posługują się wyłącznie językiem tureckim.

  • Dobrze mieć wersję neutralną (angielską) jako wiążącą, gdyż tłumaczenia mogą wprowadzać błędy interpretacyjne.


II. Najczęstsze błędy popełniane przez polskich przedsiębiorców:

Brak precyzyjnych postanowień dotyczących jurysdykcji i prawa właściwego.
Brak klauzul dot. kursu waluty, ryzyka podatkowego i opóźnień celnych.
Zbyt ogólne określenie obowiązków stron – co utrudnia egzekucję.
Pominięcie postanowień dot. siły wyższej (force majeure), co w Turcji może mieć różne skutki w zależności od regionu (np. trzęsienia ziemi, wojny lokalne).

Podsumowanie

Zabezpieczenie interesów w umowie z tureckim kontrahentem wymaga:

  • znajomości dwóch porządków prawnych (polskiego i tureckiego),

  • korzystania z praktyki międzynarodowej (np. ICC, Konwencja wiedeńska o umowach sprzedaży towarów z 1980 r.),

  • precyzyjnych, komunikatywnych klauzul.


Warto zainwestować czas i środki w przygotowanie dobrej umowy, bo to najlepsze ubezpieczenie przed konfliktem i kosztami sądowymi.


📌 Bonus: Checklista dla przedsiębiorcy

✅ Sprawdź, czy umowa zawiera:

  • Klauzulę jurysdykcji

  • Klauzulę prawa właściwego

  • Klauzulę językową

  • Klauzulę kary umownej z uzasadnieniem

  • Zasady doręczeń i kontaktów

  • Ochronę danych osobowych (RODO vs KVKK)

  • Klauzulę siły wyższej


Comments

bottom of page